معرفی رشته برق از نگاه یک دانشجوی دکترا

امجد انوری­مقدم دانشجوی دکتری برق- قدرت دانشگاه تهران

من امجد انوری مقدم دانشجوی دکتری برق- قدرت دانشگاه تهران هستم. حدود یک دهه قبل در رشته ریاضی و فیزیک فارغ التحصیل شدم و از آنجاییکه به ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر علاقه­مند بودم در کنکور سراسری سال 83 شرکت کردم  و موفق شدم رتبه 821 ریاضی-فیزیک و 16 زبان­های خارجه رو کسب کنم. اگرچه در اولین روزها پس از اعلام نتایج، علی­رغم همه تصورات، به نتیجه مطلوبم نرسیده بودم اما با پشتکای که از خودم سراغ داشتم به آینده امیدوار و برای برداشتن گام بعدی در زندگیم مصمم­تر از قبل بودم.

بطور کلی مهندسی برق دانش تحلیل و بررسی ریاضی پدیده‌هایی فیزیکی است که به نحوی به بارهای الکتریکی و حرکت و آثار آن‌ها (از قبیل جریان الکتریکی، پتانسیل الکتریکی، میدان الکتریکی و مغناطیسی و غیره) مربوط می‌شوند.این رشته در اغلب دانشگاه‌های ایران به چهار گرایش تقسیم می‌شود که عبارت‌اند از:مخابرات، کنترل، الکترونیک، قدرت . البته در برخی از دانشگاه­ها گرایش­های دیگری نظیر مهندسی پزشکی نیز  وجود دارد. معمولاً دانشجویان رشته برق طی ترم­های اول تا چهارم با گذراندن واحدهای درسی متنوع و غالباً مشترک (نظیر فیزیک الکتریسیته، مدارهای الکتریکی ۱ و ۲، الکترونیک ۱و ۲، الکترومغناطیس،ماشین‌های الکتریکی ۱، و ....) دیدی کلی نسبت به هر یک از گرایش­های این رشته پیدا می­کنند و از ترم پنجم به بعد بصورت تخصصی­تر در گرایش انتخابی خود فعالیت­ می­کنند. توصیفی اجمالی از هریک از گرایش­های عنوان شده به شرح زیر می­باشند:

1-    گرایش مخابرات: هدف از مخابرات ارسال و انتقال اطلاعات از نقطه‌ای به نقطه دیگر است که این اطلاعات می‌تواند صوت، تصویر یا داده‌های کامپیوتری باشد. گرایش مخابرات با ارائه نظریه‌ها و مبانی لازم جهت ایجاد ارتباط بین دو یا چند کاربر، انجام عملی فرایندها را به طور بهینه ممکن می‌سازد.مخابرات از دو مبحث عمده یعنی میدان و سیستم تشکیل می‌شود.در مبحث میدان، مهندسان با مفاهیم میدان‌های مغناطیسی، امواج، ماکروویو، آنتن و غیره آشنا می‌شوند و در مبحث سیستم به طراحی فلیترهای مخابراتی می­پردازند.

2-    گرایش کنترل: هدف این علم کنترل متغیرهای اساسی یک سیستم بر مبنای برخی ملاکهای مطلوب می‌باشد. این ملاکها می‌تواند شامل حرکت، سرعت، زمان، مصرف سوخت و... باشد. به عبارت کلی­تر، مهندسی کنترل حلقه اتصال میان مهندسی برق و رشته‌های دیگر می‌باشد. به کمک این علم می‌توان به عملکرد بهینه سیستم‌های پویا، بهبود کیفیت و ارزان‌تر شدن فرآورده‌های تولیدی، گسترش میزان تولید، ماشینی کردن بسیاری از عملیات تکراری و خسته‌کننده دستی و نظایر آن دست یافت.

3-    گرایش الکترونیک: الکترونیک علمی است که به بررسی حرکت الکترون در خلاء در مواد رسانا و یا نیمه رسانا و اثرات و کاربردهای آن می‌پردازد. با توجه به این تعریف، مهندس الکترونیک در زمینه ساخت قطعات الکترونیک و کاربرد آن در مدارها، فعالیت می‌کند.به عبارت دیگر، زمینه فعالیت مهندسی الکترونیک را می‌توان به دو شاخه اصلی «ساخت قطعات و کاربرد مداری قطعه» و «طراحی مدارهای الکتریکی» تقسیم کرد. 

4-     گرایش قدرت: هدف اصلی مهندسی قدرت، تولید برق در نیروگاه‌ها (حوزه تولید)، انتقال نیرو از طریق خطوط انتقال و توزیع آن در شبکه‌های شهری و روستایی (حوزه انتقال) و در نهایت رساندن آن به مصرف­کنندگان و مشترکین خانگی، صنعتی و تجاری است(حوزه توزیع). بنابراین یک مهندس قدرت باید به روش‌های مختلف تولید برق، خطوط انتقال نیرو و سیستم‌های توزیع آشنا باشد.این گرایش خود به چندین زیرگرایش نظیر سیستم­های قدرت، ماشین‌های الکتریکی، حفاظت، عایق و فشارقوی و غیره تقسیم می‌شود.

امروزه با گسترش بخش خصوصی­ و توسعه صنایع کوچک و بزرگ در کشور، فرصت‌های شغلی زیادی برای مهندسین برق فراهم شده‌است و اگر می‌بینیم که با این وجود بعضی از فارغ التحصیلان این رشته بیکار هستند، به دلیل این است که این افراد یا فقط در تهران دنبال کار می‌گردند و یا در دوران تحصیل به جای یادگیری عمیق دروس و در نتیجه کسب توانایی‌های لازم، تنها واحدهای درسی خود را گذرانده‌اند.همچنین یک مهندس خوب باید، کارآفرین باشد یعنی به دنبال استخدام در موسسه یا وزارتخانه‌ای نباشد بلکه به یاری آگاهی‌های خود، نیازهای فنی و صنعتی کشور را یافته و با طراحی سیستم‌ها و مدارهای خاصی این نیازها را برطرف سازد. کاری که بعضی از فارغ التحصیلان ما انجام داده و خوشبختانه موفق نیز بوده‌اند.

منبع : سایت کانون